ENDEMİK BİTKİLER ve YİTİK LALE

 Koskoca bir yılı daha geride bıraktık, 2025 bize neler getirecek hep birlikte göreceğiz. Geride bıraktığımız 2024 yılının çevre açısından pek güzel geçti söylemek zor fakat Yitik Lale’nin 123 yıl sonra ortaya çıkmış olması ve öz yurduna getirilmiş sevindirici bir gelişme olarak mütalaa edilebilir.

COP 29 da Hayal Kırıklığı

Dünyamız hızla ısınıyor ve bu ısınma dünyadaki yaşamı tehdit eder boyutlara ulaşmış durumda. Karbon salınımdan kaynaklanan bu duruma bir çözüm bulma umutları da COP 29 da iyice azalmışa benziyor. Büyük kaybediş başlamış, geri dönülmez nokta çok yakın.

 Anadolu'nun Zenginliği

Anadolu her açıdan çeşitliliğin merkezi adeta. Biz bu çeşitliliği yeryüzü şekillerinden, toprak özelliklerinden,  iklim farklılıklarından ve bitki türlerinden görmekteyiz. Mesela kıta Avrupası kadar belki de daha fazla bitki türüne ev sahipliği yapıyor Anadolu. Bu bitkilerden bir kısmı da sadece Anadolu’da yaşama imkanı bulan endemik bitkilerdir. Yitik Lale de yıllar önce Anadolu’da ortaya çıkmış sonra izi kaybolmuş endemik bitkilerden biri.

Biyokaçakçılıkla mücadele

Dünyada sadece Anadolu'da yaşama imkanı bulan bu değerli bitkilerin zaman zaman bulundukları aslı yerlerden kopartılıp başka suni alanlarda yetiştirilmeye çalışıldığı raporlarla belgelenmiş durumda. Bu açıdan binlerce biyokaçakcılık girişimleri olmuş, yetkililer bu teşebbüsleri çabuk fark etmiş ve bu değerli bitkiler özyurtlarında yaşamaya devam etmişlerdir.

Anadolu binlerce endemik bitkiye ev sahipliği yapıyor

Anadolu endemik  bitkilere sahip olma konusunda oldukça şanslı bir yerde. Sayılara yaklaşık 3.000 olan endemik bitkiler Anadolu'ya renk katıyor ona ayrı bir üstünlük kazandırıyor.

Anadolu hayat bulan bitki türlerinin yaklaşık üçte biri (3000 civarı) endemiktir. Bu anlamda  en fazla çeşitlilik Toros Dağları’nda ve  Doğu Karadeniz Artvin yöresinde bulunmaktadır . Köyceğiz Gölü çevresinde bulunan Sığla Ağacı, Datça ve Teke yarımadalarındaki Datça hurması, Kazdağı’ndaki Kazdağı Köknarı, Göller Yöresi’ndeki Kasnak Meşesi ile Kastamonu ve Yozgat çevresindeki İspir Meşesi, Karadeniz'in nemli topraklarından görülen Kral Eğreltisi,  Antalya Toroslarında 1000 metreye kadar yaşam imkanı bulan Antalya Çiğdem'i,  Hakkari ve Van bölgelerinde 1000  ile 3000 metre arasında doğayı güzelleştiren Ters Lale, Ege Bölgesi maki bitkileri arasında görülen mor renkli narin bir bitki olan Anadolu Glayölü bunlardan sadece birkaçıdır.

  Yitik Lale’nin yıllar sonra ortaya çıkması çok sevindirici bir gelişme fakat var olan tüm değerlerimizin farkında olmamız, onları hayatta tutmamız da her zaman aklımızda ve yüreğimizde olması gereken bir irade olacaktır. Zira milli ve manevi değerlerimiz yanında, coğrafyamızın ne kadar kıymetli olduğunu bilmek, bu şuura sahip olmak hepimiz için yaşama tutunmak anlamına gelmektedir.

                                                                                                                                                                                            Süleyman ŞEN

                                                                                                                                                                                          Coğrafya Öğretmeni