DENİZLER: Kıtaların kenarında yer alan veya bir kıtanın iç kesimlerine kadar sokulmuş okyanus ile bağlantılı ancak okyanustan daha küçük su kütlelerine de deniz adı verilir.
 - Kenar Denizler:Kıtaların kenarında yer alan, okyanuslardan adalarla ayrılmış ancak geniş boğazlarla okyanuslara bağlantısı olan denizlere kenar deniz adı verilir.
- İç Denizler: Okyanuslara boğazlar aracılığıyla bağlantısı olup kıta içlerine sokulan denizlere de iç deniz denir.

TÜRKİYE'NİN DENİZLERİ
Türkiye'nin güneyinde Akdeniz, kuzeyinde Karadeniz, batısında ise Ege Denizi ile çevrilidir. Ülke sınırları içerisinde Trakya ile Anadolu arasında yer alan Marmara Denizi de bulunmaktadır. Türkiye, uzun kıyı şeridine sahiptir, adalar dâhil yaklaşık 8330 km’lik kıyı şeridine sahiptir. Bu kıyı şeridinin yaklaşık %24,34'ü Karadeniz, %11,20'si Marmara Denizi, %33,66'sı Ege Denizi ve %20,07'si de Akdeniz’de bulunmaktadır.

Denizlerimiz, ülkemizin iklimini etkilemekte ve stratejik önemini artırmaktadır. Aynı zamanda önemli bir ekonomik kaynaktır. Elde edilen su ürünleri, deniz ulaşımı ve deniz tabanlarındaki doğal kaynaklar bakımından denizlerimiz ekonomik bakımdan önemli bir potansiyele sahiptir. 

Türkiye’de deniz ürünleri üretiminin dağılışı TÜİK, 2016 ''e göre 

KARADENİZ  

- Karadeniz, Türkiye'deki denizler içerisinde en az tuz oranına (‰18) sahiptir.
- Karadeniz'e ait deniz suyu sıcaklığı ortalama 20 °C civarındadır. Bu durumun oluşmasında buharlaşmanın az,  yağışın ve akarsular tarafından taşınan su miktarının fazla olması etkili olmuştur. Gelen su miktarının çok ve buharlaşmanın az olmasından dolayı deniz seviyesi Marmaraya göre 30-40 cm yüksektir. Karadeniz fazla sularını üst akıntı olarak Marmara Denizine aktarmaktadır.
- Karadeniz’de 150-200 metre derinlikten itibaren oluşan hidrojen sülfür gazı nedeniyle bu derinliğin altında canlı yaşamına rastlanmaz. Karadeniz'de avlanan balıklar, Türkiye'deki toplam balıkçılığın yaklaşık %80’ini oluşturmaktadır.
- Yüz ölçümü 496.064 km² olan Karadeniz’in  ortalama derinliği 1197 m, en derin yeri ise 2245 m’dir.

- Karadeniz’in Türkiye kıyılarındaki kıta sahanlığı dardır.
- Karadeniz’in Türkiye sınırlarındaki kıyı uzunluğu 1965 km’dir. 

- Avrupa ile Asya arasında yeralan bir iç deniz durumundadır.

KARADENİZİN;

Deniz suyu özellikleri,
Ulaşım Özelliği,
Jeopolitik Önemi,
Ekonomik Özelliği,
Turizim-deniz ilişkisi,
Dalga Özellikleri,
Stratejik Durumu,
İklime etkisi,
Balıkcılık,
Beslendiği Akarsular,
Adaları,
Oluşum Süreci,

AKDENİZ 

- Dünya'nın en büyük iç denizidir. 
- Etrafında 22 ülke, içinde ise 10'u aşan alt deniz, 7 tane boğaz, 15 tane de körfezi ve yüzlerce de adası vardır.
- Türkiye çevresindeki en büyük deniz olan Akdeniz’in kapladığı alan 2.500.000 km²dir.
- Cebelitarık Boğazı ile Atlas Okyanusu’na, Süveyş Kanalı ile Hint Okyanusu’na bağlanmıştır.
- Ortalama derinliği 1400, en derin yeri 4400 metredir.
- İskenderun ve Mersin körfezIeri dışında kıta sahanlığı çok dardır.
- Tuzluluk oranı binde 36’dır. Doğu Akdeniz Havzası daha derin ve tuzludur. Türkiye'nin en tuzlu suya sahip denizidir. Enlemden kaynaklanan sıcaklığın  neden olduğu buharlaşma ve beslenme kaynaklarının azlığı tuzluluk oranının yüksek olmasının nedenidir.
- Türkiye kıyılarındaki sıcaklığı 14 °C ile 34 °C arasında değişir.
- Akdeniz’in Türkiye kıyılarındaki  uzunluğu 1577 km kadardır.
- Akdeniz, özellikle deniz turizmi bakımından önem taşır. Asor Dinamik Yüksek basıcını yaz boyunca etkili olması, kurak bir yaz döneminin geçmesine, deniz turizminin 5-6 ay sürmesine vesile olmaktadır. Liman faaliyetleri ve deniz taşımacılığında da önemli bir yere sahiptir.
- Akdeniz, dünya okyanus alanının %1’inden daha azını oluşturmasına rağmen(2,5/361 mil km²), bilinen deniz türlerinin yaklaşık %8’ini içerir. 

AKDENİZİN;
Deniz suyu özellikleri,
Ulaşım Özelliği,
Jeopolitik Önemi,
Ekonomik Özelliği,
Turizim-deniz ilişkisi,
Dalga Özellikleri,
Stratejik Durumu,
İklime etkisi,
Balıkcılık,
Beslendiği Akarsular,
Adaları,
Oluşum Süreci,

EGE DENİZİ

- Türkiye ile Yunanistan arasında yer alan Ege’nin yüz ölçümü adalarla birlikte 214.000 km²
dir.
- Ege Denizi’nde yaklaşık 3000 kadar ada bulunmaktadır.
- Türkiye’nin kıyı şeridinin en uzun olduğu deniz Ege’dir. Ege’nin Türkiye kıyılarındaki uzunluğu 2805 km’dir.  Kıyılarımızın toplam uzunluğunun yaklaşık 1/3’ünü bu kıyılar oluşturmaktadır. Girintisi ve çıkıntısı fazla olan Ege’de çok sayıda koy, körfez ve yarımada yer almaktadır.
- Tuzluluk oranı binde 25’tir.
- Balıkçılık ve liman etkinlikleri bakımından önemli bir yere sahiptir.
- Deniz turizmi bakımından Türkiye ekonomisine önemli katkılarda bulunmaktadır. 

- Dağların uzanış yönü kıyıya diktir.
- Enleme bağlı olarak buharlaşmanın fazla olduğu güney kesiminde tuz oranı ‰37, buharlaşmanın az olduğu kuzey kesiminde ise bu oran ‰33 civarındadır.
- 

EGE DENİZİ'NİN;
Deniz suyu özellikleri,
Ulaşım Özelliği,
Jeopolitik Önemi,
Ekonomik Özelliği,
Turizim-deniz ilişkisi,
Dalga Özellikleri,
Stratejik Durumu,
İklime etkisi,
Balıkcılık,
Beslendiği Akarsular,
Adaları,
Oluşum Süreci, 
Daha fazlasını öğren https://tudav.org/wp-content/uploads/2018/04/Ege_Sorunlari_2006.pdf

MARMARA DENİZİ

- Yüz ölçümü 11.350 km² olan Marmara, Türkiye’deki en küçük denizdir.
- Bir iç deniz olan Marmara, Türkiye’nin Asya ve Avrupa kısımlarını da birbirinden ayırır.
- Marmara’nın en derin yeri 1238 m’dir. Kıta sahanlığı geniştir. İstanbul Boğazı ile Karadeniz’e, Çanakkale Boğazı ile de Ege Denizi’ne bağlanır.
- Marmara kıyılarının uzunluğu 1275 km’dir. Balıkçılık ve liman etkinliklerinden dolayı önemli bir yere sahiptir.
- Marmara Denizi ile Boğazlar alt ve üst akıntılar bakımından önemlidir. Fazla yağış alan ve çok sayıda akarsuyun döküldüğü Karadeniz’in seviyesi Marmara’ya göre 40 cm fazladır. Bu fazla sular, İstanbul Boğazı’ndan Marmara’ya oradan da Çanakkale Boğazı üzerinden Ege Denizi’ne akmaktadır. Ege Denizi’nin, Marmara ve Karadeniz’e göre tuz oranı fazladır. Yoğunluğu fazla olan suları ise dip akıntı şeklinde boğazlar üzerinden Karadeniz’e doğru akmaktadır.

MARMARA DENİZİ'NİN;
Deniz suyu özellikleri,
Ulaşım Özelliği,
Jeopolitik Önemi,
Ekonomik Özelliği,
Turizim-deniz ilişkisi,
Dalga Özellikleri,
Stratejik Durumu,
İklime etkisi,
Balıkcılık,
Beslendiği Akarsular,
Adaları,
Oluşum Süreci,

BOĞAZLAR

İstanbul Boğazı , dünyanın en dar su yollarındandır. Marmara’yı Karadeniz’e bağlayan boğaz,
işlek su yollarındandır. İstanbul Boğazı’nın en geniş yeri kuzeyde, Anadolu Feneri ile Türkeli Feneri arasında 3600 metre; en dar yeri ise Anadolu Hisarı ile Rumeli Hisarı arasında 698 metredir. İstanbul Boğazı’nın derinliği 30 ile 110 metre arasında değişir. Stratejik bakımdan önemli bir yere sahip olan bu boğaz, Türkiye’nin jeopolitik önemini artırmaktadır. İstanbul Limanı, Türkiyenin ihracat ve ithalatında âdeta dünyaya açılan bir kapıdır.
Çanakkale Boğazı
Çanakkale Boğazı’nın en geniş yeri, güney sınırında 3600, en dar yeri ise Çanakkale ile
Kilitbahir arasında 1200 metredir. Boğazın derinliği 50 ile 140 metre arasında değişir. Marmara’yı Ege’ye bağlayan boğaz stratejik açıdan önemli bir yere sahiptir. Boğaz işlek su yollarındandır. İstanbul ve Çanakkale boğazları aynı zamanda balıkçılık bakımından da önemlidir.

EK KAYNAKLAR

Ege Sorunlarıhttps://tudav.org/wp-content/uploads/2018/04/Ege_Sorunlari_2006.pdf

Daha fazlsını öğren, TÜDAV'ın iklim değişikliği ve Türkiye denizleri üzerine etkileri adlı kitabı https://tudav.org/wp-content/uploads/2021/04/iklim_kitap_tudav_odtu.pdf

Denizlerimiz kitabı
 https://tudav.org/wp-content/uploads/2018/04/bizim_denizlerimiz.pdf

Konu sınavı http://www.suleymansen.com/FileUpload/op42022/File/denizlerimiz.pdf  

Anasayfa