HAVANIN DOYMASI
Bağıl nem %100’e ulaştığında havadaki nem açığı ortadan kalkar. Bu havaya doymuş hava adı verilir.

YOĞUNLAŞMA-YOĞUŞMA
Havadaki su buharının soğumanın etkisiyle katı(havanın aniden soğumasına bağlı olarak) ya da sıvı (havanın tedricen soğuması) hâle geçmesine yoğunlaşma denir.

Yoğunlaşmanın gerçekleşmesi için temel şart havanın soğumasıdır. Aksi halde  hava kütlesinin ısınması yoğunlaşmayı engeller.

YOĞUNLAŞMA TÜRLERİ

BULUTLAR Atmosferdeki su buharı veya buz kristalleri yığınına bulut denir. Bulutlar, şekillerine ve yüksekliklerine göre gruplandırılırlar. Yükseklikliklerine göre alçak, orta ve yüksek bulutlar olarak adlandırılırlar. 

ALÇAK BULUTLAR VE ÖZELLİKLERİ(STRATÜSLER)

Bu grupta bulutlar; Stratüs, Nimbostratüs ve Stratokümülüslerdir.

1-3 km arasında olup diğer bulutlara göre yeryüzüne daha yakındır. Koyu renkli ve katmanlı olan bu bulutlar genellikle yağış bırakır.

ORTA BULUTLAR VE ÖZELLİKLERİ(KÜMÜLÜSLER)
Genellikle 4-6 km arasında bulunup sağanak yağışlara yol açabilir. Altostratüs ve Altokümülüs bulutları olarak adlandırılırlar. Altostratüsler fırtınalı hava şartlarının habercisidirler. Altokümülüsler ise iyi hava şartlarını yansıtırlar.

YÜKSEK BULUTLAR VE ÖZELLİKLERİ(SİRÜSLER)
8-12 km arasında bulunur. Oldukça ince, tüy gibi olan bu bulutlar yağış bırakmaz.

Sirrüsler, Sirrostratüsler ve Sirrokümülüsler başlıca yüksek bulutlardır.

NEFOMETRE: Bulutluluk oranı nefometre ile ölçülür.
Gökyüzündeki bulutların kapladığı alanın gökyüzüne oranınada bulutluluk denir.

SİS, sıcak ve nemli bir havanın soğuk bir zemine temas etmesiyle ya da soğuk ve sıcak hava kütlelerinin birbiriyle karşılaşması sonucunda oluşur.

SİSİN OLUŞUM ŞEKİLLERİ

Bulutların yeryüzüne inmiş şekli olan sis aynı zamanda küçük bir yoğuşma şeklidir. Sisler oluşumlarına göre dört gruba ayrılır;
Radyasyon sisi  (gece sırasında yeryüzünün soğuması sonucu oluşur),  Adveksiyon sisi,(soğuk yer yüzeyinin üzerine gelen sıcak ve nemli hava kütlesiyle oluşur)
Orografik sisi(nemli bir havanın dağ yamacı boyunca yükselmesi sonucu oluşur) ve
Buharlaşma sisi(soğuk bir hava kütlesine su buharının karışmasıyla oluşur) 

KIRÇ, aşırı soğuk havalarda su buharının cisimler üzerinde buz tabakası  şeklinde yoğunlaşması ile oluşur. Genellikle kış mevsiminde görülür

KIRAĞI, oluşum bakımından çiye benzer. Çiyden farkı, yoğunlaşmanın buz kristalleri şeklinde olmasıdır

ÇİY, nemli havanın soğuk zeminler üzerinde su damlacıkları şeklinde yoğunlaşması ile oluşur. İlkbahar ve sonbahar mevsimleri çiy oluşumu için en uygun zamandır.
KAR, havadaki su buharının yoğunlaşarak yer çekiminin etkisiyle buz kristalleri şeklinde yere düşmesidir. Sıcaklık 0 °C’nin altında iken su buharı doğrudan buz kristallerine dönüşür
DOLU,yağmur damlalarının aniden donarak buz kristalleri hâlinde yere düşmesine denir.

YAĞIŞ(YAĞMUR), havadaki su buharının yoğunlaşarak yer çekiminin etkisiyle su damlacıkları şeklinde yeryüzüne düşmesiyle oluşur.

OLUŞUMLARINA GÖRE YAĞIŞ ÇEŞİTLERİ ............................................................

YAMAÇ YAĞIŞLARI(OROGRAFİK YAĞIŞLAR)hava kütlesinin dağ yamacı boyunca yükselerek yoğunlaşmasıyla oluşur. Genellikle dağların kıyıya paralel olarak uzandığı alanlarda görülür.

Yeryüzünde orografik yağışlar en tipik olarak Güneydoğu Asya(Muson yağmurları) ve Batı Avrupa kıyılarında görülür.

YÜKSELİM YAĞIŞLARI(KONVEKSİYONEL YAĞIŞLAR) ısınarak yükselen havanın soğuyarak yoğunlaşması ile oluşur.

Ekvator’da yıl boyunca, orta kuşaktaki karasal bölgelerde ise ilkbahar ve yaz aylarında görülür. 

CEPHE YAĞIŞLARI(FRONTAL YAĞIŞLAR) sıcak ve soğuk hava kütlelerinin karşılaşma alanlarında oluşur. Yeryüzünde bu yağışların en çok görüldüğü alanlar; Akdeniz iklim kuşağı (kış mevsimi), orta kuşak ve 60° enlemleridir.

YAĞIŞ HARİTALARI(YAĞMUR-KAR)

DÜNYA'NIN YAĞIŞLI YERLERİ Yağışın yeryüzüne dağılışına bakıldığında bölgeler arasında büyük farklar olduğu görülür. 

 En çok yağış alan yerler şunlardır: 

- Ekvator ve çevresi (Amazon ve Kongo havzaları ile Güneydoğu Asya Adaları)

- Güneydoğu Asya kıyıları (Hindistan, Bangladeş, Çin’in güneydoğusu, Japonya vb.)

- Orta kuşak karalarının batı kıyıları (Kuzey Amerika’nın Alaska kıyıları, Batı Avrupa vb.)

- Güney Amerika’nın güneybatısı, Madagaskar ve Avustralya’nın doğusu

Soru? Dünya'nın bu yerlerinde yukarıda belirtilen yağiş oluşum şekillerinden hangileri etkilidir?

DÜNYA'NIN AZ YAĞIŞLI YERLERİ
-   Kutup bölgeleri
- 30° DYB alanları
- Soğuk su akıntılarının görüldüğü kıyılar

- Denizlerden ve okyanuslardan uzak, etrafı dağlarla çevrili alanlar.çöller

Soru? Dünya'nın bu yerlerinde yağış oluşumunu engelleyen hangi faktörler etkilidir? 
YAĞİŞ REJİMİ: Toplam yağış miktarının aylara ve mevsimlere göre dağılış düzenine "yağış rejimi"denir.
Düzensiz yağış rejimi: Mevsimler arası yağış farkının fazla olduğu yerlerdeki yağış rejimlerine "düzensiz yağış rejimi" denir,
Düzenli yağış rejimi ise mevsimler arası yağış farkının az olduğu yerlerdeki yağış rejimlerine "düzenli yağış rejimi" denir.  

YAĞIŞI ETKİLEYEN ETMENLER
Bir yerin yağışlı veya kurak olmasının nedenleri iki başlıkta toplanır. Bir etmen farklı sonuçlara neden olabilir. Mesela okyanus akıntıları hem yağışa hem de kuraklığa neden olabilirler.
1- Yağış oluşumuna olumlu etki eden faktörler: yükselti, havanın yükselmesi, sıcak okyanus akıntıları, denizlerden-okyanuslardan gelen rüzgarlar,zıt karakterli hava kütlelerinin karşılaşması, nemlilik, gür orman örtüsü, denizler ve okyanuslar 
2- Yağış oluşumuna olumsuz etki eden faktörler: deniz etkisini engelleyen dağlar, alçalıcı hava haraketleri, dağdan aşağı esen rüzgarlar(fön rüz.) karadan esen rüzgarlar, soğuk su akıntaıları

HAVA KÜTLESİNİN ÖZELLİĞİ: Bir yerin yağış alabilmesi nemli hava kütlelerinin yolu üzerinde olmasına bağlıdır.

YÜKSELTİ:Belirli bir düzeye kadar yükseldikçe yağış artar.

DAĞLARIN UZANIŞ YÖNÜ: Dağların nemli hava kütlelerine bakan yamaçları daha çok, diğer yamaçları ise daha az yağış alır.

DENİZ UZAKLIK-YAKINLIK:Denizden uzaklaştıkça genel olarak yağış azalır.

OKYANUS AKINTILARI:Sıcak su akıntıları yağış oluşumuna, soğuk su akıntıları ise kuraklığa neden olur. Örneğin Gulf-Stream sıcak su akıntısı, Batı Avrupa kıyılarına bol yağış getirirken Benguela soğuk su akıntısı Namib Çölü’nün oluşumuna neden olmuştur.

RÜZGARLAR:Deniz ve okyanus üzerinden gelen rüzgârlar, yağış getirirken kara içlerinden gelen rüzgârlar kuraklığa neden olur.

EK KAYNAKLAR

SUNU nem ve yağış
Konu sınavı http://www.suleymansen.com/FileUpload/op42022/File/cografya_9_yagis_konu_sinavi-1_(1).pdf 
Konu sınavı2 http://www.suleymansen.com/FileUpload/op42022/File/cografya_9_yagis_konu_sinavi-2.pdf     


Anasayfa