Ekosistem, biyosferde birbirleriyle sürekli etkileşim hâlinde olan canlı ve cansız unsurlardan oluşur. Yukarıdaki şema ekosistemin nelerden oluştuğunu açıklamaktadır.
Ekosistemlerin temel özellikleri,
* Madde döngüleri
* Enerji akışı
* Besin döngüsü
* Sürekli etkileşim
* Ayrıştırma
* Fotosentez
Bu temel özelliklerden birinin aksaması ekosistemlerdeki yaşamı sekteye uğratır.
Ekosistemlerin Sınırları
En küçük ekosistem; bir kaç canlının bir arada yaşadığı her yer bir ekosistemdir.
En büyük ekosistem; Dünyamızdır(ekosfer).
konu hakkında destekleyic bilgiler için bu linke bakabilirsiniz
SU EKOSİSTEMLERİ
Deniz ve Okyanus ekosistemlerinde canlıların dağılımını suyun sıcaklığı, tuzluluk oranı, sudaki basınç ile ışık yoğunluğu, dalga, gelgit, okyanus akıntıları gibi faktörler etkilemektedir. Yeryüzünün en büyük ekosistemlerinden olan okyanus ve denizlerde 200 m derinliğe kadar olan ortam, canlı çeşitliliğinin fazla olduğu bölgelerdir.
Denizlerde fotosentez yapan fitoplanktonlar, suların yüzey kısmında yaşar. Denizlerde fotosentez olayı, suyun saydamlığına bağlı olarak yüzeyden derinlere doğru azalmaktadır. Açık denizlerlerden ziyade karalara yakın yerlerde canlıların çeşitliliği artmaktadır.
Sıcak ve soğuk okyanus akıntılarının karşılaşma alanlarında plankton adı verilen bitkisel ve hayvansal tek hücreli canlıların sayısı oldukça fazladır. Bundan dolayı bu karşılaşma alanlarının biyoçeşitlilik bakımından zengin olduğunu söylemek doğru olacaktır.
Mercan resifleri ; tropikal bölgeler ile sıcak(23-25 °C ), temiz ve sığ sularda bulunurlar. Bu resifler Mercan adı verilen hayvanların ölmesi sonucu bunlara ait kalıntıların birikmesiyle oluşur.
Akarsu ekosistemlerinde ise yeryüzü şekilleri ve suyun akış hızı biyoçeşitliliği etkilemektedir. Yatak eğiminin fazla olduğu yukarı çığrında akış hızı da yüksek olacağı için biyoçeşitlilik az, eğimin azalması ve akış hızının düşmesine bağlı olarak aşağı çığırlarında veya ağız kısımlarında ise biyoçeşitlilik fazladır. Bu bakımdan akarsu ağızları, fitoplankton lardan kuşlara kadar birçok canlı için önemli bir yaşam alanıdır.
Göl ekosistemleri akarsular tarafından beslendikleri için genel olarak zengin ekosistemler arasında yer almaktadır. Göllerde son derece zengin ve bol miktarda fitoplankton ve zooplanktonlar bulunur.
Ekosistemlerin Bozulması ve Biyoçeşitliliğin Azalması
Bitki türlerinin tahribi; insanların tarım alanı açmak için ağaçları kesmesi, kasıtlı ve ya kazara oluşmuş orman yangınları-ki ormanlar Dünyamızın akciğerleridir-, insanın doğrudan etkilediği kuraklık ve toprak kirliliği, bitki türlerinin yaşadığı tahribatın ana nedenleridir. Bitkilerin tahribatı insanları etkilediği gibi hayvanları da etkilemektedir.
Hayvan türlerinin azalmasında ve nesillerinin tükenmesinde ise hızlı nüfus artışı ve hayvanların yaşam alanlarının insanlar tarafından işgali, avlanma, orman yangınları, aşırı tüketim, kimyasal atıklar, zirai ilaçlamalar etkili olmaktadır.
Biyoçeşitliliğin hızla azalmasında etkili olan başlıca faktörler; madencilik faaliyetleri, tarımsal faaliyetler, şehirleşme ve artan enerji ihtiyacı şeklinde sıralanabilir.
Ekosistemler neden bozulmamalıdır? Ekosistemlerin doğadaki dengenin korur ve yaşanabilecek afetlerin asgari oranda gerçekleşmesini sağlar. Örneğin Dünyamızın akciğerleri olan orman ekosistemleri; iklimin düzenlenmesi, havanın temizlenmesi, karbon dengesinin korunması vb. faaliyetlerde oldukça önemli görevler üstlenir
BİYOMLAR
Biyom benzer bitki ve hayvan topluluklarından oluşan ekosistemlerdir. Diğer bir anlatımla benzer yetişme şartlarına sahip bitki ve hayvan topluluklarını içinde barındıran bölgelere biyom denir.
Her biyomun kendine özgü bitki örtüsü ve hayvan türü vardır. Biyomların sınıflandırılmasında daha çok bitki örtüsü öne çikmaktadır.
S | BİYOMLAR | BİYOM HAYVANLARI | DİĞER ÖZELLİKLER | |
Tropikal Yağmur ormanı Biyomu |
Orangutan, kaplan, goril, şempanze, jaguar, yılan, leopar, kertenkele, kuş, kelebek ve böcek türleri |
Tropikal kuşakta yer alır.100 kuzey güney arasında |
||
Savan Biyomu | Zebra, zürafa, fil, aslan,leopar, çita, timsah, antilop, sırtlan, gergedan, su aygırı, yaban köpeği, çakal, deve kuşu,yılan, kuş ve böcek türleri |
100 ile 200 paralelleri arasında | ||
Çöl Biyomu | Deve, yılan, kertenkele, karınca, çöl faresi, çöl tilkisi, akrep ve çeşitli böcekler | Çöllerde | ||
Dağ Biyomu | Dağ keçisi, tibet öküzü, kartal, kar tavşanı, kurt ve kar parsı |
Dağlık alanlarda | ||
Kutup Biyomu | Kutup ayısı, kutup tilkisi, fok, penguen |
Kutuplarda | ||
Tundra Biyomu | Kutup tilkisi, ren geyiği, kutup ayısı, misk öküzü, kurt, karibu, palyaço ördek ve kar kuşları |
Tundra kuşağında | ||
Çayır Biyomu | Lama, bizon, geyik, kanguru, ceylan, bufalo, tavşan, çakal, kuş ve böcek türleri |
Yaz yağışlı yüksek alanlarda | ||
Çalı Biyomu | Çakal, yaban koyunu, yaban keçisi, tavşan, puma, tilki, karaca, kokarca ve kuş türleri |
Akdeniz iklimi alanlarında | ||
İğne Yapraklı Orman Biyomu |
Kurt, samur, vizon, geyik, vaşak, kunduz, boz ayı, karibu, kar tavşanı, baykuş, böcek ve kuş türleri |
Sert karasal iklimlerde | ||
Yaprak Döken Orman Biyomu |
Boz ayı, sincap, sansar, geyik, çakal, tilki, kartal, karaca, köstebek, gelincik, tavşan, yılan, kuş ve böcek türleri |
Ilıman kuşakta | ||
Akarsu Biyomu | Balıklar, kurbağalar, solucanlar, yengeç ve böcek türleri | Çoğunlukla akarsu ağızlarında | ||
Bataklık Biyomu | Bataklık alanlarda | |||
Göl Biyomu | Göl kenarlarında | |||
Gölet Biyomu | Gölet alanlarında | |||
Baraj Biyomu | Baraj su ve tabanlarında | |||
Deniz Biyomu | Yunus, balina, midye, yengeç, denizanası, ahtapot, denizyıldızı, hayvansal plank tonlar ve balık türleri |
Denizlerde | ||
Okyanus Biyomu | Okyanuslarda |
EK KAYNAKLAR