İÇERİK BAŞLIKLARI

*Nüfusun Tanımı
* Nüfusun Tarihsel Gelişimi                       
* Nüfus Sayımları                                                 * Nüfusa Ait Kavramlar
* Nüfus Yaş Grupları                           
* Nüfusun Yapısal Özellikleri
* Gelişmiş Ülkelerin Nüfus Özellikleri          
* Geri Kalmış Ülkelerin Nüfus Özellikleri
* Dünya Nüfusunun  Özellikleri                   
* Nüfusun Artma-Azalma Nedenleri
* Nüfus Artışının Olumlu-Olumsuz Sonuçları
* Nüfusun Dağılışına Etki eden Faktörler     
* Nüfusun Sık-Seyrek Olduğu Yerler
* Nüfus Piramitleri
* Nüfus Politikaları
* Öz değerlendirme sınavları
NÜFUSUN TANIMI; Nüfus, belirli bir zamanda ve sınırları belirli bir alanda yaşayan insan sayısıdır.

NÜFUSUN TARİHSEL GELİŞİMİ; Nüfusun gelişimi yerleşmenin gelişimine paralellik gösterir.(yerleşme coğrafyasına bakınız)

Nüfusun gelişim aşamalarında üç büyük sıçrama dönemi yaşanmıştır.

-Yaklaşık 1.000.000-800.000 yıl önce insanların alet yapımını ve ateşi keşfetmesiyle, yetersiz beslenme azalmış ve vahşi hayvanlara karşı mücadelede önemli ilerlemeler olmuştur, nüfus artmaya başlamış,

-12.000-10.000  yıl  önce  Neolitik  adı  verilen  bu  dönmede insanlar toprağı fark etmiş, bitkileri ve yaban hayvanları evcilleştirmiş, tarımsal faaliyetleri öğrenerek yerleşik hayata geçmiştir. Bu dönemde dünya nüfusu yaklaşık 150-300 milyona yükselmiştir.

 -1750-1850  yılları  arsında  gerçekleşen Sanayi devrimi ile Avrupa’da yaşam düzeyi yükselmiş, beslenme  ve  sağlık  koşulları  düzelme olmuş,  ortalama yaşam süresi artmış, ölüm oranları düşmüştür. (dünya nüfusu 1800’lerin ortasında 1 milyara ulaştır.)

-1950-2000 yılları arasında dünyada savaşlar bitmiş,önemli nüfus artışı meydana gelmiş, âdeta nüfus patlaması yaşanmıştır,
NÜFUSUN SAYILMAYA BAŞLANMASI-NÜFUS SAYIMLARI

Tarihte bilinen ilk nüfus sayımının MÖ 3000’li yıllarda Çin’de yapıldığı tahmin edilmektedir. İlk nüfus sayımlarının temel amacı askere alınacak ve vergi verecek kişileri belirleyebilmekti. 1600’lü yıllarda ise Avrupa ülkeleri, sömürgelerinde yaşayan insan sayısını tespit edebilmek amacıyla nüfus sayımları yapmıştır. Modern anlamdaki ilk nüfus sayımları ise 1700’lü yıllarda İskandinav ülkelerinde ve Kanada’da yapıldı.

 NÜFUS SAYIMLARININ YAPILMASINDAKİ BAŞLICA AMAÇLAR;

- nüfusun miktarını ve nüfus artış hızını öğrenmek,
- nüfusun yaş, cinsiyet ve eğitim durumunu öğrenmek,
- nüfusun ne kadarının kentlerde, ne kadarının kırsal kesimde yaşadığını ve
  nüfusun hareketlerini öğrenmek,
- nüfusun ekonomik yapısını ve sosyal özelliklerini belirlemektir,
- yatırımları (eğitim, sağlık vb gibi) ayarlamak,
- göç politikalarını belirlemek,

 NÜFUS SAYIMLARI NASIL YAPILIRDI?

- de facto; de facto yönteminde nüfus sayımının yapıldığı  gün,  insanlar  hangi  yerleşim  biriminde  bulunuyorsa oranın nüfusu olarak kayda geçmektedir.

- de jure ;de jure yönteminde ise insanlar, ikamet ettikleri yerin nüfusu olarak kabul edilmektedir.

NÜFUSA AİT KAVRAMLAR

DEMOGRAFİ; Dünya genelinde veya bir ülkede, bir bölgede yaşayan nüfusun yapısını, durumunu, dinamik özelliklerini inceleyen bilim dalına nüfus bilim (demografi)adı verilmektedir.

NÜFUS SAYIMI; Belirli bir zamanda, bir ülke ya da bölge genelinde yaşayan tüm insanların demografik özelliklerinin belirlenebilmesi için yapılan işlemlerin tümüne ise nüfus sayımı denmektedir.

NÜFUS ARTIŞ HIZI; Dünya genelinde doğal nüfus artış hızı binde 11’dir. Bu değer Avrupa kıtasında binde 3, Afrika kıtasında binde 25’tir.

iki şekilde belirtilir,

NÜFUSUN DOĞAL ARTIŞ HIZI; Doğum ve ölüm oranları arasındaki farktır.

NÜFUSUN GERÇEK ARTIŞ HIZI; doğal atışa ek olarak ülkelerin aldığı göçlerle beraber artış hızı

KENTLEŞME ORANI; Bir yerde, kentsel alanda yaşayan nüfusun toplam nüfusa oranına
KENTLEŞME HIZI; kentsel alanda yaşayan nüfusun artış ya da azalış oranına  kentleşme hızı adı verilir.

ARİTMETİK NÜFUS YOĞUNLUĞU; Bir yerin toplam nüfusunun, o yerin yüz ölçümüne bölünmesi sonucu elde edilen değerdir. Bir yerdeki genel nüfus dağılışı hakkında bilgi verir.

FİZYOLJİK NÜFUS YOĞUNLUĞU; Bir yerdeki toplam nüfusun, o yerdeki işlenebilir alanlarının yüz ölçümüne bölünmesi sonucu elde edilen değerdir. (aritmetik nüfus yoğunluğu ve fizyolojik nüfus yoğunluğu arasında farkın çok olması o ülkede engebenin çok olması anlamına gelir.)

TARIMSAL NÜFUS YOĞUNLUĞU; Bir yerdeki toplam kırsal nüfusun, o yerdeki işlenebilir alanlarının yüz ölçümüne bölünmesi sonucu elde edilen değerdir. Bir yerdeki kırsal nüfusun yoğunluğu hakkında bilgi verir. (ülkenin gelişmişliği, tarım alanlarının genişliği ve tarımla uğraşanların sayısı hakkında bilgi verir)

NÜFUS YAŞ GRUPLARI; Nüfusun  yaş  gruplarına  ayrılması demektir.  Üç ana yaş grubu vardır. Buna göre 0- 14 çocuk(dünya nüfusunun1/4’ü),  15- 64  çalışma  çağındaki  nüfus((dünya nüfusunun %66’sı)  ve  65  yaş  ve  üzerindeki nüfus yaşlı nüfus((dünya nüfusunun %8’i) olarak kabul edilir.

BAĞIMLI NÜFUS;  0- 14 çocuk ile +65 ve üzeri yaş grupları

AKTİF NÜFUS; Çalışma çağında olup herhangi bir iş kolunda çalışanlar aktif nüfus olarak ifade edilir. Aktif nüfusun çalıştığı başlıca iş kolları tarım, sanayi ve hizmet sektörüdür.

GENÇ NÜFUS;
ARİTMETİK ARTIŞ; Artışın (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7,……) şeklinde olduğu artış
GEOMETRİK ARTIŞ; Artışın (1, 2, 4, 8, 16, 32, 64,……) şeklinde olduğu artış

NÜFUSUN YAPISAL ÖZELLİKLERİ

a. Nüfusun Yaş Yapısı: Bir toplumu oluşturan nüfusun genç, aktif ve yaşlı(bağımlı )   olma durumudur. 

b. Nüfusun Cinsiyet Yapısı: kadın ve erkek oranı yani nüfusun cinsiyet yapısıdır. Dünya genelinde kadın nüfusu biraz daha fazla olmakla birlikte cinsiyet yapısı dengelidir.

c. Nüfusun Eğitim Durumu: Bir ülkede okuma yazma bilenlerin, lise, üniversite mezunlar oranı 

ç. Nüfusun Doğum ve Ölüm Oranları: Bir yıl içindeki doğum sayısının, aynı yıl içindeki toplam nüfusa oranına doğum oranı, bir yıl içindeki toplam ölüm sayısının, toplam nüfusa oranına ise ölüm oranı denilmektedir. Dünya genelinde doğum oranları ölüm oranlarından fazladır. Ancak bu oranların aşırı yüksek ya da aşırı düşük olduğu ülkelerde bazı sorunlar yaşanabilmektedir.

d. Nüfusun Ortalama Yaşam Süresi: Belirli bir alanda doğan kişilerin ortalama yaşam süresi, ülke nüfuslarının en önemli özelliklerinden biridir. 

e. Nüfusun Kentleşme Oranı: Tarih boyunca Dünya nüfusunun çoğunluğu hep kırsal alanlarda yaşamış olmakla birlikte, özellikle Sanayi Devrimi’nden sonra kentleşme düzeyi Dünya genelinde hızla artmıştır.

1994 yılı itibarıyla Dünya’da şehirlerde yaşayan nüfus, kırsal alanlarda yaşayan nüfusu geçmiştir.

f. Nüfusun Artış Hızı: Nüfusun bir diğer önemli özelliği ise artış hızıdır. Nüfusun artış hızı iki farklı şekilde ifade edilir.

 GELİŞMİŞ ÜLKELERİN NÜFUS ÖZELLİKLERİ;

-Gelişmiş  ülkelerde  okuryazar  oranı  yüksek,  lise  ve  üniversite  mezunlarının  oranı  fazladır,

-Gelişmiş ülkelerde sanayi ve hizmet sektöründe çalışanların oranı çoktur, tarımda çalışanların oranı azdır.

- Gelişmiş ülkelerde nüfusun önemli bir kısmı kentlerde yaşarken az gelişmiş ülkelerde kırsal kesimde yaşayanların oranı fazladır,

- Gelişmiş ülkelerde doğal nüfus artış hızı düşüktür, çocuk nüfus oranları az, yaşlı nüfus oranları çoktur,

- Ortalama yaşam süreleri uzun

 AZ GELİŞMİŞ ve GELİŞMEMİŞ ÜLKELERİN NÜFUS ÖZELLİKLERİ;

- Az  gelişmiş  ve  geri  kalmış  ülkelerde  ise  okuryazar  oranı  düşüktür,

- Az gelişmiş ülkelerde ise tarım sektöründe çalışanların oranı fazla, sanayi ve hizmet sektöründe çalışanların oranı çok düşüktür,

- Az gelişmiş ülkelerde kırsal kesimde yaşayanların oranı fazladır,

- Gelişmemiş ülkelerde doğal nüfus artış hızı çok, çocuk nüfus oranları yüksek, yaşlı nüfus oranları düşüktür,

- Ortalama yaşam süreleri kısa

DÜNYA NÜFUSUNUN BAZI ÖZELLİKLERİ;
- Dünya genelinde doğal nüfus artış hızı binde 11’dir. Bu değer Avrupa kıtasında binde 3, Afrika kıtasında binde 25’tir.

- Dünya nüfusunun % 26’snıi  0- 14 yaş grubu oluştururken,  %66’sını 15 ile 64 yaş grubu,  oluşturur, %8’ ni yaşlı nüfus  oluşturmaktadır.

- Dünya  genelinde  kadın  ve  erkek  nüfusu  birbirine  yakındır.

- Dünya nüfusunun %50,4’ü erkek %49,6’sı kadındır.

- Ortalama yaşam süreleri uzun olduğundan yaşlı nüfus içinde kadınların oranı fazladır.

- Göç gönderen ülkelerin çoğunda, kadın nüfus oranı fazladır.

- 1950’li yıllara kadar ülkelerde kadın nüfus oranı fazladır(savaşlardan dolayı).

- Gelişmiş  ülkelerde  okuryazar  oranı  yüksek,  lise  ve  üniversite  mezunlarının  oranı  fazladır.

- Az  gelişmiş  ve  geri  kalmış  ülkelerde  ise  okuryazar  oranı  düşüktür. 

- UNESCO’nun  2013  verilerine  göre  dünya  nüfusunun% 84’ü  okuryazardır. 

- Dünya  genelinde  erkeklerin  okuryazar oranı  fazladır.  Erkeklerin  okuryazar  oranı  %88,6  iken  kadınlarda  bu  oran %79,9’dur.  Okuryazar  olmayanların  büyük  bir  kısmı  Afrika,  Doğu  Asya, Arabistan Yarımadası ve Büyük Okyanus’taki adalarda yaşamaktadır.

- Nüfusun  kır  ve  kente  göre  dağılımı  da  ülkelerin  gelişmişlik  düzeyine göre değişmektedir.

- Gelişmiş ülkelerde nüfusun önemli bir kısmı kentlerde yaşarken az gelişmiş ülkelerde kırsal kesimde yaşayanların oranı fazladır.

- Dünya nüfusunun %49’u kırsalda, %51’i kentlerde yaşamaktadır,

- Kent nüfusunun en fazla olduğu kıta Amerika (yaklaşık %81) en az olduğu kıta
 Afrika’dır (%40).

- Nüfusun yeryüzündeki  dağılışında  önemli  dengesizlikler  görülmektedir,
  Bazı yerler çok kalabalık, bazı yerler çok seyrektir,

- Kıtalara  göre  nüfus  dağılışı  incelendiğinde dünya nüfusunun yarıdan fazlasının Asya kıtasında olduğu görülür,Dünyanın en fazla nüfusa sahip ilk 10 ülkesinden 7 tanesi bu kıtadadır.  Çin ve Hindistan dünya nüfusunun 1/3’ünden fazlasını barındırmaktadır,

- Asya’dan sonra en fazla nüfusa sahip olan kıta Afrika’dır.  Dünya  nüfusunun  %15’i  bu  kıtadadır, Nijerya bu kıtada nüfusu en fazla olan ülkedir,

- Amerika kıtası, yeryüzündeki nüfusun %13’ünü barındırmaktadır,

- Dünya nüfusunun %11’i Avrupa’da yaşamaktadır,

- Okyanusya kıtasında yaşayan nüfus, dünya nüfusunun %0,4’üdür,

- 2013’te dünya nüfusu 7.202.000.000’dur. Karaların yüz ölçümü ise  149.000.000  km2 dir.  Buna  göre  dünyada  km2 ye  düşen  insan  sayısı 48’dir. Kıtalar içinde nüfus yoğunluğu en fazla olanı Asya (95 kişi/km2), en az olan Okyanusya’dır (3 kişi/km2),

- Dünya nüfusunun 4’te 3’ünü gelişmekte olan ülkelerin barındırmakta,

- Bir ülkede, kadın ve erkek nüfus arasındaki dengesizlik olması, o ülkede yaşanan sosyoekonomik olayların ya da geçmişte yaşanan büyük savaşların bir göstergesidir.
- Eğitim seviyesinin yüksekliği ile o ülkenin gelişmişlik seviyesi arasında büyük bir paralellik vardır.
- Doğum ve ölüm oranları da bir ülkenin kalkınma düzeyini gösteren önemli unsurlardan biridir.
- Bir ülkede ortalama yaşam süresinin uzun olması, o ülkenin kalkınmış bir ülke olduğunun önemli göstergelerinden biridir.
- Birleşmiş Milletlerin tanımına göre bir ülkedeki yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranının %8 ile %10 arasında olması o ülke nüfusunun “yaşlı”,%10’un üzerinde olması ise “çok yaşlı” olduğu anlamına gelmektedir,
- Ortalama dünya nüfus artış hızı, ‰11,7 'dir,

NÜFUS ARTIŞININ NEDENLERİ
- Beslenme koşullarındaki iyileşme 
- Salgın hastalıkların azalması ve etki alanlarının daralması

- Tıpta yaşanan ilerlemeler
- Barınma koşullarındaki iyileşme
- Teknolojik gelişmeler
- Ekonomik kalkınma ve kişi başına düşen gelirin artması
- Eğitim düzeyinin yükselmesi
- Ülkelerin uyguladıkları nüfus politikaları
- Doğum oranlarının artması
- Ülkelerin izlediği nüfus politikaları
- Göçler

NÜFUS AZALMASININ NEDENLERİ
- Savaşlar
- Doğal Afetler
- Göçler
- Nüfus planlama çalışmaları
- Kadının iş hayatına girmesi
-Ülkelerin izlediği nüfus politikaları

NÜFUS ARTIŞININ OLUMLU SONUÇLARI

- iş gücünün ucuzlaması

- vergi gelirlerinin artması
- rekabetin artması
- savunma gücünün artası

NÜFUS ARTIŞININ OLUMSUZ SONUÇLARI

- doğal  kaynakların  fazla  tüketilmesi, 
- kalkınma  hızının düşmesi,
- kişi başına düşen gelirin azalması,
- nüfusa yönelik yatırımların artması,
- çevre sorunlarının yaşanması,
- ihracatın azalması
- iç- dış göçlerin başlaması 
- beslenme sorunlarını başlaması
- işsizlik artar
- eğitim, sağlık, ulaşım ve  belediye hizmetlerinde aksaklıkların yaşanması
- Kalkınma hızı yavaşlaması
- konut açığını ortya çıkması
YERYÜZÜNDEN NÜFUSUN DAĞILIŞI  

Yeryüzü bir çok bakımdan(yer şekilleri, iklim, su kaynakları ve ekonomik etkinlikler) farklı  özellikteki  alanlardan  oluşmaktadır.  Bu farklılık nüfus yapısına da etki etmiştir. Bu  nedenle  nüfusun yeryüzündeki  dağılışında  önemli  dengesizlikler  vardır. 

   Günümüzde  de  nüfus  dağılışında  doğal  koşullar  etkili  olmakla  birlikte beşerî  faktörlerin de etkisi vardır. Buna  göre  yeryüzünde nüfus dağılışını etkileyen etmenleri doğal ve beşerî faktörler olmak üzere iki grupta toplayabiliriz;

NÜFUSUN DAĞILIŞINA ETKİ EDEN ETMENLER
1- FİZİKİ ETMENLER;

Enlem; sıcak kuşak ile soğuk  kuşak,  ılıman  kuşağa  göre  daha  az nüfuslanmıştır. Dünya nüfusunun büyük bir kısmı ılıman kuşakta toplanmıştır,

Yer şekilleri; Dünya nüfusunun önemli bir kısmı engebenin az olduğu yerlerde yaşamaktadır. Engebenin yanı sıra yükseklik de önemli bir engeldir,

Kara ve denizlerin dağılışı; denizler, göller  ve  bataklıklar  nüfus dağılışında  bir  engeldir,

İklim; . dünya nüfusunun büyük bir kısmı, iklimin daha elverişli olduğu orta kuşakta yaşamaktadır.

Akarsu havzaları; su bir yerde nüfuslanmanın en temel nedenidir. Hem tarım hem hayvancılık hem de insanını kendisi için su en temel gereksinimdir.  İlk  yerleşmelerden  günümüze  kadar  insanlar  yaşamak için  su  kaynaklarının  bulunduğu  yerleri  seçmişlerdir. 

Bitki örtüsü; Tarıma  elverişli  topraklar  ve  gür  otlakların  bulunduğu  meralar,  tarım  ve hayvancılıkla  uğraşan  topluluklar  için  elverişli  alanlardır.  Bu  nedenle verimli tarım alanları ile hayvancılığa elverişli otlaklar insanların yaşadığı başlıca alanlardandır,

2-BEŞERİ ETMENLER;

Ekonomik etkinlikler; en önemli ekonomik etkinlik tarım olduğundan  tarıma  elverişli  alanlar, ticaretin yapıldığı merkezler  yeryüzünün  sık  nüfuslu  yerleridir,

Sanayi faaliyetleri; dünya  nüfusunun  önemli  bir  kısmı  sanayi  merkezlerinin  bulunduğu  yerlerde  toplanmıştır,

Madencilik; geniş kullanım alanına sahip olan bir madenin bir bölgede çıkarılmaya başlanması  o yerin hızla nüfuslanmasına neden olmaktadır,

Turizm; Turizme elverişli olan yerler de turizm hizmeti veren kurum ve kuruluşlardan ve çalışanlardan dolayı nüfuslanmaktadır,
Ulaşım; ulaşım bakımından avantajlı olan yerler yani hava, kara, deniz, demir ulaşımı olan yerler nüfuslu yerlerdir,

Tarihi Özellikler;

Eğitim faaliyetleri;

SIK NÜFUSLU BÖLGELER;

Dünya üzerinde yerleşmeye, fiziki ve beşeri coğrafya şartları bakımından, uygun olan alanlar sık nüfuslu alanlardır. Güneydoğu Asya(Muson Asya’sı),
Nil Vadisi çevresi, Kuzeybatı ve Güney Avrupa, Doğu ABD kıyıları

SEYREK NÜFUSLU BÖLGELER;

Yüksek dağlar, Kutup çevreleri, çöller ve  tropikal yağmur ormanları (Amazon ve Kongo havzaları) nüfusun az olduğu alanlardır.

NÜFUSUN OLMADIĞI BÖLGELER;

Su yüzeyleri, çöller, Kutuplar ve Bataklık alanlar


NÜFUS PİRAMİTLERİ;

Kenarları İçe Çökük Nüfus Piramidi: Doğum ve ölüm oranlarının fazla olduğu az gelişmiş ülkelere ait nüfus piramididir.  Doğum ve ölüm oranları dengeli bir seyir izlediği için nüfus artış hızı çok yüksek değildir. Sanayi Devrimi öncesine ait olan bu nüfus piramitleri; günümüzde bir çok Afrika ülkesinde görülür.

 

Düzgün Üçgen Biçimli Piramit: Doğum oranlarının yüksek olmasına karşılık ölüm oranlarının azalmaya başladığı ülkelere ait nüfus piramididir. Doğum oranları yüksektir bununla beraber sağlık koşullarının düzelmeye başlamasıyla ölüm oranları azalmıştır.

 

Bu özelliğe sahip olan ülkelerde hızlı bir nüfus artışı görülmektedir. Bolivya, Filipinler ve Hindistan gibi yeni gelişmekte olan ülkelerin nüfus piramitleri bu şekildedir.

 

Asimetrik Şekilli Nüfus Piramidi: Doğum oranında ciddi bir düşüşün görüldüğü ülkelere ait nüfus piramididir. Piramidin taban kısmına bakıldığında doğum oranlarının hızla düştüğü ve nüfus artış hızının azaldığı görülür. Bu durum, ülkelerin gelişmişlik seviyesinin yükselmeye başladığını göstergesidir. Bangladeş, Çin ve Brezilya gibi ülkelerin nüfus piramidi bu şekildedir.

 

Arı Kovanı Nüfus Piramidi: Doğum ve ölüm oranlarının düşük olduğu gelişmiş ülkelere ait nüfus piramididir. Düşük doğum oranları nedeniyle tabanı dar olan piramide göre bu tür ülkelerde aktif nüfus oranı fazla, ortalama yaşam süresi uzun ve yaşlı nüfus oranı da çoktur. ABD,İngiltere, Almanya, İtalya ve İsveç gibi gelişmiş ülkelerin nüfus piramitleri bu şekildedir.

 

Çan Şeklindeki Nüfus Piramidi: Belirli bir süreçte düşük olan doğum oranlarının sonradan artış gösterdiği ülkelere ait nüfus piramididir. Bu nedenle piramidin taban kısmı genişlemeye başlamıştır. Piramidin üst kısmının geniş olması ise yaşlı nüfus oranının fazlalığından kaynaklanmaktadır. Rusya ve İrlanda gibi ülkelerin nüfus piramitleri bu şekildedir.

 NÜFUS POLİTİKALARI
Nüfusun miktarına ve niteliğine yönelik alınabilecek önlemlere nüfus politikası denir. Uygulanan politikalar ise;
- Nüfus Artış Hızını Azaltmak 
- Nüfus Artış Hızını Artırmak 
- Nüfusu Korumak ve Niteliğini Korumaktır.
Bu politikaların kullanılması ülkeden ülkeye değişmektedir. Gelişmiş ülkeler nüfus artış hızını artırmak için politikalar uygularken, az gelişmiş ve geri kalmış ülkeler ise nüfus artış hızını azaltmak için politikalar uygular.

GÜNCEL DÜNYA NÜFUS VERİLERİ 
ÜLKELERİN NÜFUS BİLGİLERİ

EK KAYNAKLAR

 

Öz değerlendirme sınavları
Öz değerlendirme1; konu sınavını yaparak kendinizi değerlendirebilirsiniz.


Öz değerlendirme3; konu sınavını yaparak kendinizi değerlendirebilirsiniz.

Öz değerlendirme4; konu sınavını yaparak kendinizi değerlendirebilirsiniz.

Öz değerlendirme5; nüfusun dağılışı ve nüfus piramitleri konu sınavını yaparak kendinizi değerlendirbilirsiniz.

Anasayfa

---

Yorumlar - Yorum Yaz

---